* Bài viết tiết lộ nội dung phim

Tác phẩm của đạo diễn Edward Berger - người từng thành công với Phía tây không có gì lạ (2022). Phim lấy chủ đề tôn giáo, dựa trên tiểu thuyết cùng tên ra mắt năm 2016 của tác giả Robert Harris. Nội dung về Thomas Lawrence (Ralph Fiennes đóng) tổ chức một mật nghị Hồng y (conclave) để quyết định giáo hoàng tiếp theo sau khi Đức Thánh Cha hiện tại qua đời sau cơn đau tim.

Tác phẩm khai thác sự kiện ít được nhắc đến trong phim ảnh: Bầu lãnh đạo Tòa thánh Vatican. Giáo hoàng là nguyên thủ quốc gia và là người cha tinh thần của hơn 1,3 tỷ người Công giáo La Mã. Do đó, tác phẩm gây tò mò với câu chuyện xoay quanh âm mưu tranh quyền đoạt vị.

Các ứng viên thay thế người kế vị gồm: Bellini (Stanley Tucci) từ Mỹ với tư tưởng cấp tiến, Tedesco (Sergio Castellitto) từ Italy theo chủ nghĩa bảo thủ, Tremblay (John Lithgow) - Hồng y Canada quyền lực, Adeyemi (Lucian Msamati) người Nigeria và Benitez (Carlos Diehz) - người Tây Ban Nha truyền đạo tại Kabul (Afghanistan).

Quy tắc của cuộc họp kín tạo ra sự căng thẳng khi thông tin không được phép lọt ra ngoài, những người tham gia đều bị kiểm tra, đội ngũ nhiều lần rà soát thiết bị nghe lén. Ngoài lúc tập hợp trong buổi bầu chọn, các Hồng y phải tuân thủ giờ giới nghiêm. Trong quá trình đó, Lawrence phát hiện nhiều góc khuất về các ứng viên, cuốn vào cuộc đấu tranh nội tâm giữa đạo đức cá nhân và lợi ích chung.

Theo ScreenRant, tác phẩm gợi nhớ sự kiện năm 2013, khi Giáo hoàng Benedict XVI - người đầu tiên trong lịch sử Giáo hội Công giáo tuyên bố từ chức vì tuổi già sau tám năm tại vị. Việc ông được bầu vào năm 2005 sau khi Giáo hoàng John Paul II qua đời được coi là chiến thắng của phe bảo thủ trong Giáo hội trước phe cải cách và hiện đại hóa. Người kế nhiệm ông, Jorge Mario Bergoglio (Giáo hoàng Francis) đến từ Argentina - được bầu ngày 13/3/2013 - là vị Giáo hoàng đầu tiên không có xuất thân châu Âu trong hơn 1.200 năm. Ông được coi là người theo chủ nghĩa tự do, điều này gây ra nhiều phản đối từ phe bảo thủ.

Phim không chỉ kể câu chuyện "phá án" đơn thuần mà còn chạm đến vấn đề đức tin, lương tâm và trách nhiệm. Một số nhân vật bị tham vọng, sự ích kỷ che mờ lý trí. Họ chia rẽ các thành viên, không từ thủ đoạn để trở thành Giáo hoàng.

Đạo diễn lồng ghép nhiều hình ảnh ẩn dụ, tạo các tình tiết chặt chẽ. Ví dụ, sau khi Giáo hoàng qua đời, Bellini và Lawrence ngồi bên bàn cờ của ngài, nơi một ván đấu còn dang dở. Giữa ánh nến chập chờn, họ đối thoại về những mâu thuẫn sắp diễn ra. Bellini nói: "Ngài ấy luôn đánh bại tôi trong mọi nước đi", ám chỉ việc Đức Thánh Cha đã lường trước việc tranh quyền giữa các Hồng y.

Ngoài đặt câu hỏi về bản chất con người, tác phẩm nêu lên sự thiếu vắng của phụ nữ trong tổ chức tôn giáo. Trong phim, Sơ Agnes (Isabella Rossellini thủ vai) - người phụ trách bữa ăn kiêm quản gia - là hình ảnh của những người bị giới hạn bởi quy định khắt khe của nhà thờ.

Trong hầu hết tôn giáo, Chúa được coi là nam giới. Điều này trở thành "quy tắc bất thành văn" đại diện của ngài trên Trái Đất phải là người đàn ông. Tuy nhiên, chi tiết bất ngờ ở đoạn kết phim như một lời khẳng định của đạo diễn: Tôn giáo không nên bị giới hạn bởi bất kỳ khuôn mẫu nào, chẳng hạn về giới tính.

Diễn xuất của dàn ngôi sao, nổi bật là Ralph Fiennes, lẫn kỹ thuật ghi hình được nhận xét tích cực. Trong vai Hồng y Lawrence, diễn viên thể hiện sự giằng xé khi đứng giữa nghĩa vụ và lương tâm. Chỉ trong vài tháng, Lawrence trải qua cuộc khủng hoảng đức tin. Mong muốn từ chức của ông khiến Giáo hoàng đương chức không hài lòng, kiên quyết giữ Lawrence ở lại.

Ban đầu, nhân vật ủng hộ người bạn Bellini, nhưng sau đó quyết định lãnh đạo mật nghị theo cách trung lập nhất. Ông truyền tải tốt tâm lý nhân vật qua biểu cảm gương mặt cho thấy nét yếu đuối lẫn quyết tâm tìm ra sự thật.

Các diễn viên phụ làm tăng chiều sâu cho bộ phim. Stanley Tucci và John Lithgow giữ chân người xem khi bộc lộ nhiều sắc thái cảm xúc. Isabella Rossellini mang đến sự ấm áp trong vai Sơ Agnes, gây bất ngờ về cuối phim.

Theo TIME, phần lớn cảnh quay được ghi hình tại phim trường Cinecittà Studios, mô phỏng chính xác kiến trúc nội thất của Vatican. Đội ngũ thiết kế mất vài tháng để tái tạo Nhà nguyện Sistine. Êkíp gia tăng căng thẳng và kịch tính bằng cách kết hợp bối cảnh và các góc máy. Nhà quay phim sử dụng góc quay trung cảnh ở những đoạn đối thoại của nhân vật, camera hướng từ trên xuống hoặc phóng ra toàn cảnh để thể hiện sự ngột ngạt, tạo cảm giác khép kín.

Phim nhận nhiều lời khen từ giới chuyên môn. Michael Phillips của tờ Chicago Tribune nhận xét dự án mang đến nhiều chi tiết hấp dẫn về tham vọng và sự lừa dối. Tạp chí TIME cho rằng Conclave là tác phẩm lôi cuốn, có nhiều tình tiết châm biếm.

Guardian viết: "Conclave không chỉ để giải trí mà còn là tác phẩm sâu sắc về thế giới tôn giáo. Trong bối cảnh màn ảnh rộng thiếu những bộ phim ly kỳ chất lượng cao, đây là lựa chọn đáng giá". FilmFare bình luận: "Tác phẩm hấp dẫn, diễn xuất và chỉ đạo tài tình, khám phá khủng hoảng tinh thần của những người được giao phó một nhiệm vụ thiêng liêng".

Tuy nhiên, trang Counter Fire cho rằng phim kịch tính hóa nhiều tình tiết, chưa nêu bật vấn đề tôn giáo như trong tiểu thuyết gốc. Dự án tập trung vào một phía của cuộc xung đột - những người theo chủ nghĩa tự do - mà bỏ qua sự phát triển nhân vật từ phe bảo thủ, trở nên hời hợt và thiếu chiều sâu.

Tác phẩm có một số chi tiết tương đồng The Two Popes (2019), khai thác hậu trường Vatican sau bê bối rò rỉ tài liệu tham nhũng của Giáo hội. Tuy nhiên, những vấn đề chính trị mang tính toàn cầu trong Conclave không được thể hiện rõ như bộ phim trước đó.

Quế ChiẢnh, video: Focus Features