* Bài tiết lộ một phần nội dung phim

Hai năm sau Người vợ cuối cùng, Victor Vũ viết tiếp câu chuyện về Kiên - quan tra án (Quốc Huy đóng) thời nhà Nguyễn. Nếu ở phim trước, thám tử Kiên chỉ là lát cắt nhỏ, tác phẩm mới nâng nhân vật lên thành vai chính. Đạo diễn tiếp tục bám sát kịch bản gốc Hồ oán hận (tác giả Hồng Thái), với những thảm án gây chấn động làng quê Bắc bộ thế kỷ 19.

Hơn 20 năm về nước làm phim, Victor Vũ ghi dấu về phong cách kể chuyện lẫn kịch bản. Nhiều tác phẩm của anh chinh phục các kỷ lục doanh thu, đa dạng thể loại, từ hài (Cô dâu đại chiến), kinh dị (Quả tim máu) đến tình cảm (Mắt biếc). Dù vậy, những năm gần đây, một số phim, như Thiên thần hộ mệnh, Người vợ cuối cùng, chịu nhiều đánh giá là bước lùi của Victor Vũ, chủ yếu do câu chuyện cũ, môtíp thiếu đột phá.

Thám tử Kiên là dấu ấn mới từ đạo diễn Việt kiều, với màu sắc trinh thám pha kinh dị - dòng phim từng giúp anh tạo tiếng vang. Sức hút của phim trước tiên nằm ở khâu kịch bản chắc tay, do Victor Vũ nhào nặn cùng biên kịch Đức Nguyễn.

Tác phẩm có cách dẫn nhập gọn gàng khi nhanh chóng giới thiệu biến cố chính. Hai Mẫn (Đinh Ngọc Diệp) - vợ cũ quan huyện Đức Trọng ở phần trước - viết thư cầu cứu thám tử Kiên khi Nga - cháu của cô (Minh Anh đóng) mất tích bí ẩn, dấu vết để lại chỉ là một chiếc hài. Cô càng hoang mang khi nghe dân làng đồn đại về ma da - thực thể gây nên những kỳ án với nhiều xác chết không thủ cấp. Với sự nhạy bén của Kiên, nhiều đối tượng tình nghi được khoanh vùng, như công tử Thạc (Quốc Anh) - người tình bí mật của Nga, Tuyết - con gái quan Liêm (Anh Phạm đóng), hay thậm chí là cha của Nga (Quốc Cường).

Như nhiều tác phẩm cùng thể loại, phim được chia thành ba hồi rõ rệt. Để giữ kịch tính xuyên suốt, Victor Vũ đan xen yếu tố "án trong án". Nhân vật chính vừa truy lùng tung tích của Nga, vừa đi tìm lời giải cho một thảm kịch ở địa phương vài chục năm về trước. Hai vụ án có chung một đầu mối: bị truyền thuyết về ma da bủa vây.

Đạo diễn dẫn dắt người xem bằng cách đưa ra các gợi ý, kích thích họ suy đoán cùng thám tử Kiên. Qua các màn đối thoại của Kiên và Hai Mẫn, những "sơ yếu lý lịch" được liệt kê, giúp người xem nắm bắt động cơ từng người. Một số cảnh hồi tưởng quá khứ được cài cắm, chuyển tiếp mượt, từ đó nhân vật chính xâu chuỗi các manh mối.

Nhìn chung, đạo diễn giữ công thức kịch bản từng làm nên thành công với Scandal: Bí mật thảm đỏ (2012), đan cài yếu tố tâm linh và trinh thám. Vốn không tin chuyện ma quỷ, thám tử Kiên liên tục bị tác động bởi những hiện tượng lạ lùng, khó lý giải. Nhiều tình tiết trong phim được Victor Vũ phủ một lớp sương mờ để tạo độ hoài nghi, chẳng hạn mối quan hệ tay ba giữa Nga - Thạc - Tuyết. Có lúc, thám tử gần chạm được đến chân tướng sự việc, một cú "twist" khác lật lại, khiến tình huống tiếp tục trở nên bí ẩn, rối rắm.

Với thời lượng hơn hai giờ, nhịp phim lôi cuốn một phần nhờ nam chính Quốc Huy. Lối diễn của anh gợi hình dung về một viên quan có vẻ ngoài điềm tĩnh, tính quyết đoán. Diễn viên không gồng mình để tạo cảm giác thâm trầm, mà chủ yếu thể hiện biểu cảm qua ánh mắt. Nhiều đoạn thoại được nhân vật lập luận khúc chiết, mạch lạc. Ở một phân cảnh, đạo diễn dùng thủ pháp "phá vỡ bức tường thứ tư", nhân vật vừa diễn giải vừa nhìn thẳng vào màn hình, như một cách thu hút khán giả để cùng phá án.

Thám tử Kiên vốn văn võ song toàn nhưng không phải lúc nào cũng bất bại. Có lúc, anh trở thành nạn nhân của một âm mưu thâm độc, suýt phải bỏ mạng. Tiến trình phát triển tính cách nhân vật được xây dựng hợp lý. Ban đầu, anh vốn mang sự cứng nhắc của một "mệnh quan triều đình". Về sau, anh nhận ra không phải lúc nào cũng nên đặt nguyên tắc lên hàng đầu, cần biết dung hòa giữa lý trí và tình cảm.

Hai Mẫn là nét bổ trợ cho nhân vật chính theo dạng vai "side-kick" (phụ tá). Được yêu thích ở Người vợ cuối cùng nhờ tính bộc trực, sang phần mới, Hai Mẫn có nhiều "đất" diễn hơn. Đinh Ngọc Diệp gây cười trong những cảnh Hai Mẫn trò chuyện, đối đáp một cách chân thành, có phần ngây ngô. Sống tình cảm, Hai Mẫn có cách suy luận vấn đề theo hướng thám tử Kiên khó hình dung, từ đó hỗ trợ anh phá án. Ở tuyến phụ, nhân vật bà Vượng - vợ quan Liêm (nghệ sĩ Mỹ Uyên) nổi bật với vẻ ngoài toan tính, nắm giữ nhiều manh mối của vụ án.

Đạo diễn Phan Gia Nhật Linh - khán giả xem phim - đánh giá Thám tử Kiên thuộc nhóm tác phẩm tốt nhất của Victor Vũ, lôi cuốn nhờ chất giải trí, thể hiện đầy đủ sở trường từ anh. Blogger điện ảnh Lucas Luân Nguyễn cho rằng kết phim có tính gợi mở cao, khiến anh kỳ vọng vào một "franchise" (chuỗi phim thương hiệu) về thể loại trinh thám - ly kỳ đầu tiên của Việt Nam.

Bối cảnh, thiết kế phục trang cũng là điểm sáng, giúp nâng tầm tác phẩm. Đạo diễn đưa nét đẹp nguyên sơ của thiên nhiên Cao Bằng lên màn ảnh rộng, từ con suối, hang động đến đại cảnh đồng cỏ. Ở nội cảnh, thị trấn cổ, chợ phiên, nhà quan trong phim được tổ mỹ thuật phục dựng, nhấn nhá bằng các tiểu tiết.

Êkíp sử dụng gần 1.000 bộ cổ phục, phân cấp theo tầng lớp xã hội như áo dài lụa, áo tứ thân, nón quai thao hoặc khăn vấn. Do việc dùng chất liệu mới có thể tạo cảm giác không thật, đội ngũ thiết kế phải tẩy vải rồi nhuộm lại, làm phụ kiện handmade (thủ công) cho từng trang phục. Tạo hình tử thi, ma da trong phim được hóa trang sống động, kết hợp yếu tố "jumpscare" vừa đủ để gieo rắc nỗi sợ.

Điểm yếu của phim chủ yếu nằm ở một số đoạn thoại còn đậm chất hiện đại, không hợp màu sắc trinh thám, cổ trang. Victor Vũ cho biết đây là dụng ý của anh và đội ngũ biên kịch. Sau những hạn chế của Người vợ cuối cùng, anh rút kinh nghiệm, tránh sử dụng quá nhiều cổ ngữ, hướng tới thực hiện một phim giàu tính kết nối với khán giả, nhất là người trẻ. Sau ba ngày công chiếu, tác phẩm thu 33 tỷ đồng, tính đến chiều 28/4, theo Box Office Vietnam - đơn vị quan sát phòng vé độc lập.

Mai Nhật